Okutwalira awamu, ebintu ebibumbe ebya kapiira birina okubumba okuyita mu kibumba ekikwatagana okusobola okukola ku kubumba, ekintu ekiva mu kapiira oluvannyuma lw’ebbugumu eringi, high pressure vulcanization, okuva mu kisenge ky’ekibumbe oba ekikuta core kimanyiddwa nnyo nga ekibumbe okufulumya. Okukendeeza obubi y’emu ku nsonga enkulu eziviirako omutindo gw’ebintu ebikolebwa mu bipiira n’okukosa obulungi bw’okufulumya. Kiyinza okuleeta obulema ng’okukyusakyusa n’okukutula ebitundu, ate ebimu ne bituuka n’okwonoona ekikuta, ne kireeta obuzibu mu kukola okwa bulijjo. Okusoma ensonga ezitali nnungi ezikwata ku kukendeeza ku kuzimba ebintu bya kapiira kikulu nnyo okukakasa omutindo gw’ebintu, okuziyiza obulema, okuziyiza ebisasiro, n’okulongoosa obulungi bw’okufulumya.
1. Ensonga ezikwata ku kukendeeza ku bintu ebikolebwa mu kapiira .
Okukendeeza obubi ebintu ebikolebwa mu kapiira okusinga kitegeeza nti ekintu bwe kigobwa, tekisobola kugwa bulungi. Kino kiva ku bintu bingi ebifuga, ensonga zino nzibu mu kukwatagana ne birala, era eddaala ly’okufuga n’okwolesebwa lya njawulo, okusinga nga mulimu okukola dizayini y’ebintu bya kapiira, okukola ebibumbe n’okukola, enkola y’okufulumya, enkola y’okukola, okulabirira ekikuta, n’ebirala.
1.1 Enkola ya dizayini y’ebintu bya kapiira ku kufulumya ekikuta .
Dizayini y’ebintu bya kapiira ekwata butereevu ku nkola y’okufulumya ebintu, kale dizayini y’ebintu erina okutuukiriza ebisaanyizo eby’okuggyamu ebintu mu ngeri ennyangu. Ensonga enkulu ekwata ku kukendeeza ku buziba mu dizayini y’ekintu ye nserengeto ekendeeza ku buziba, okusobola okuggulawo ekibumbe n’okuggyamu ekintu, enjuyi ez’omunda n’ez’ebweru ez’oludda olw’okwawukana mu nneekulungirivu zirina okuweebwa omusenyu ogumala ogw’okuggya ebimuli. Wadde ng’ebintu ebimu birina okuserengeta kw’okuggya amasannyalaze, omuwendo mutono nnyo, era ebintu ebimu birina okuserengeta kw’oludda olw’ebweru lwokka, nga tebafaayo ku nsere y’oludda olw’omunda n’embavu ez’omunda n’okugumiikiriza; Ebintu ebimu tebirina nserengeto n’akatono, ekintu ekireetera omuntu okukendeeza ku bunkenke. Oluvannyuma lw’ekintu okufumba, okukendeera kw’ekisengejja (centripetal shrinkage) kubaawo olw’okunyogoga kw’ekintu, ekivaamu amaanyi amanene agakwata ku musingi oba ppini, ekiremesa okuggyibwako amaanyi. Singa omusenyu ogw’okuggya omusaayi gweyongera, okuziyiza kuno kuyinza okukendeezebwa ennyo, era obulema ng’okukutula ekintu olw’obutaba na nserengeto nabyo bisobola okwewalibwa. Omusenyu ogw’okuggyamu omusaayi gukwatagana n’enkula n’obuwanvu bw’ekintu, ebiseera ebisinga bisalibwawo mu ngeri ey’okugezesa, era omusenyu gw’ekintu eky’awamu guli wakati wa 1 ° ~ 3 °.
1.2 Enkola y’okukola ebibumbe n’okukola ku kufulumya ekikuta .
1.2.1 Enkola y’okukola dizayini y’ekikuta ku kufulumya ekikuta .
Ekibumbe kya kapiira kye kimu ku bikozesebwa ebikulu eby’okukola ebintu bya kapiira, enkola y’okunyiga ebibumbe esobola okugabanyizibwamu ekikuta ky’empiso, okusuula ekikuta mu kukuba, okunyiga dizayini y’ekibumbe kiri okusinziira ku ngeri, engeri n’okukozesa ebyetaago by’ekintu ekyo, okusinziira ku bintu bye bimu ebya kapiira okukola dizayini y’ebibumbe ebiwerako eby’ebizimbe eby’enjawulo. Enzimba y’ekikuta ekwatagana butereevu n’omutindo gw’ebintu, obulungi bw’okufulumya, obuzibu mu kukola ekikuta n’obulamu bw’okuweereza. N’olwekyo, okunoonyereza ku nteekateeka y’enzimba y’ebikuta kikulu nnyo. Okusobola okukakasa nti ebintu bya kapiira birina geometry entuufu n’obutuufu obumu obw’ebipimo, dizayini y’ensengeka y’ekibumbe erina okugoberera emisingi gino wammanga:
(1) Master era otegeere obugumu, okukendeera n’okukozesa ebyetaago by’ebintu ebikozesebwa mu bintu ebikolebwa mu kapiira.
(2) Kakasa enkula n’enkula y’ekintu.
(3) Enzimba y’ekibumbe erina okuba ennyangu era nga ya nsaamusaamu, okuteeka mu kifo kulina okuba okwesigika, okuteeka n’okusasika birina okuba nga birungi, era nga kyangu okukozesa.
(4) Omuwendo gw’ebituli by’ebikuta gusaanidde, ekintu ekirungi mu kukola ebyuma n’okukozesa ebikuta, era kisaana okulowooza ku bulungibwansi bw’okufulumya.
(5) Ekibumbe kirina okuba n’amaanyi n’obugumu obumala, era kifube okuba ekitono mu nkula, ekitangaala mu buzito, nga kyangu okukola, era nga kikwatagana n’enkola y’okufulumya.
(6) Ekikuta ky’ekikuta kirina okuba ekirungi okutikka n’okuggyamu ekintu, era bwe kiba nga kifuuse ekiwujjo, ekintu kya kapiira kirina okuba ne puleesa emala.
(7) Ekibumbe kirina okuba n’obutuufu obumu, okumaliriza n’okugabanyaamu okutuufu, eky’angu okusala.
(8) Ekibumbe kirina okuba n’ekisenge kya kapiira ekimenyese okusobola okwanguyiza okuyonja.
(9) Enteekateeka y’ekikuta erina okutuukana n’okusengeka n’okussa omutindo, n’okufuba okulaba ng’ekola ebintu bingi mu ngeri ennungi.
Okusinziira ku byetaago by’okukola dizayini y’ekikuta, kiyinza okulabibwa nti ensonga ezikwata ku kukendeeza ku kuzimba ebintu mulimu okukaluba kw’ekikuta, okuziyiza okukendeera, enkola y’okugoba, n’ebirala.
1.2.1.1 Obugumu bw’ekikuta .
Okutwalira awamu ebibumbe bya kapiira bikozesa ebibumbe ebigatta, kale waliwo okutaataaganyizibwa oba ebituli ebituuka mu bibumbe. Mu nkola y’okufulumya, wansi w’ekikolwa ky’amaanyi g’okunyweza oba puleesa y’okukuba, ebitundu by’ekibumbe bitera okukyukakyuka, era ekibumbe bwe kiggulwawo, okukyukakyuka kuno kujja kuleeta okusikagana wakati w’ekyuma n’ensengekera z’ebyuma. Singa elastic rebound eba nnene, era kijja kuleeta extrusion force wakati wa rubber ne mould surface, ekiwaliriza wakati wa frame okufuuka arc, era ekintu kya rubber kifulumizibwa okuva mu curved frame seam. N’ekyavaamu, obuziyiza bw’okuggulawo ekikuta bweyongera, ekivaamu obuzibu mu kukendeeza ku buziba, ekivaako ekintu okukutula, n’okutuuka n’ekikuta okusazibwamu (ebiseera ebisinga ekintu ekivaamu kirina ekyuma ekikuba amagumba). N’olwekyo, dizayini y’ekibumbe erina okukakasa nti ebitundu ebibumbe birina obugumu obumala.
1.2.1.2 Okuziyiza okukendeera .
Ekintu bwe kiggyibwamu, kyetaagisa okuvvuunuka okuziyiza okuggulawo ekibumbe n’okuziyiza okufulumya. Ebisinga ku mutindo gw’ebintu ebiva mu kufulumya obubi ebikuta byekuusa ku kino. Obuziyiza bw’okufulumya okusinga buva mu maanyi g’ekintu ekikwata ku musingi, omuli amaanyi agava ku kukendeera, okufulumya, okuyunga n’okusikagana wakati w’ebitundu bya kapiira n’ebyuma. Amaanyi gano oba gagatta oba gagattibwa mu ngeri ez’enjawulo okukosa okufulumya ekintu.
1.2.1.3 Enkola y’okufulumya .
Enkola y’okufulumya ekosa butereevu ekikolwa ky’okufulumya, omuggo ogw’okufulumya ogw’okusalako okutwalira awamu guteekebwa mu kifo wakati w’ekibumbe, era ekitundu eky’okusalako eky’omuggo gw’okufulumya ogw’okusalako tekisaanye kuba kitono nnyo, okusobola okuziyiza amaanyi agasukkiridde ku kitundu kya yuniti, kyangu okukola ebintu ebigonvu eby’okukutula waggulu oba ebintu ebirina ekyuma ekifuukuuse skeleton. Nga tukola ebintu ebirina ekitundu ekinene n’obuzito obuzito, okusobola okuziyiza okusika omuguwa okuyitiridde okuva ku kikolwa ky’okufulumya oba okubeebalama kw’omuggo gw’okufulumya, paadi y’ekibumbe erina okuba n’ekiziyiza eky’okuggyamu mm nga ¢100mm, oba okusinga okuteekawo ekibiina ky’omuggo gw’okufulumya ekibumbe, naye nga kyetaaga okubeera nga kikwatagana.
1.2.2 Enkola y’okukola ekikuta ku kufulumya ekikuta .
Mu nkola y’okukola ekikuta, ekituli, obukaluba bw’okungulu kw’omutwe, n’ekituli ky’ensengekera y’okugatta ensengekera y’okuyingiza birina okukeberebwa ennyo, bwe kitaba ekyo kijja kukosa ekibumbe ekifulumizibwa ekintu. Ekituli wakati w’ekintu ekiyingizibwa n’eky’okugattako kinene nnyo, omupiira gulina eby’amazzi bwe gubuguma, era omupiira gwangu okusika mu nkola y’okujjuza ekikuta, ne gukola ekitangaala ekinene, ekiziyiza ennyo endabika y’okukendeera n’ebintu. Okugatta ku ekyo, ku bivaamu ebigonvu ebiwanvu, bwe bigobwa, ekiwujjo kikolebwa ku ngulu w’ekitundu n’omusingi, ekivaamu obuzibu mu kukendeeza ku buziba. N’olwekyo, ekibumbe bwe kikolebwa, omusingi gulina okuba n’ebituli ebiyingira mu mpewo ebituufu oba omusingi gw’omutwe guba gwa kibogwe (nga tekikosezza mutindo gwa kintu), ekintu ekiyamba okufulumya ekikuta.
1.3 Enkola y’enkola y’okufulumya ebipimo ku kufulumya ekikuta .
Enkola y’okukola (production process parameters) ekwatagana n’obulema bw’omutindo gw’ebintu, nga mu bino puleesa y’okukuba empiso, puleesa y’okukwata, ebbugumu ly’okufuumuuka, ekirungo kya ggaamu, obudde bw’okufuuka omuyaga, n’ebirala birina kinene kye bikola ku demolding. Puleesa y’okukuba empiso bw’eba waggulu ennyo, kijja kuleeta okukyukakyuka kw’ebitundu by’ekibumbe (elastic deformation of the mold parts) ne kireeta amaanyi agafuluma. Singa ekiseera ky’okukwata kiba kiwanvu nnyo, puleesa mu kisenge ky’ekikuta yeeyongera, ekijja okuleeta empalirizo y’okusala n’okunyigirizibwa okulungamya molekyu okweyongera. Mu kiseera kye kimu, empalirizo y’okukuba empiso y’okukwata eba waggulu nnyo era ekiseera kiwanvu nnyo, era nga kino nakyo kijja kuleeta enkola okujjuza, okuleeta okunyigirizibwa okw’omunda okunene, era era kireetera okukyukakyuka kw’ebitundu by’ekibumbe oba okumyansa wakati w’ebifo ebigattibwamu, ekifuula okuggyawo okukaluba. Vulcanization Ebbugumu, Omutindo gw’ebirimu mu kapiira, Obudde bw’okufuuka Vulcanization bwekuusa ku muwendo gw’okukendeera kwa kapiira, Vulcanized Rubber kyangu okuvaamu okudda mu kintu ekyasooka ku bbugumu erya waggulu, omuwendo omunene ogw’okukendeera kwa kapiira oluvannyuma lw’okufuuka vulcanization, vice versa, okukendeera okutono. The higher the rubber content rate, the greater the shrinkage, the lower the rubber content, the smaller the shrinkage, the longer the vulcanization time, the greater the degree of cross-linking, the small shrinkage rate, the short vulcanization time, the small degree of crosslinking time, the shrinkage rate is large, and the shrinkage rate is large in terms of process, the shrinkage rate is large in under-vulcanization or per-vulcanization, era ekitono ennyo ekipimo ky’okukendeera kiba kinene ku kifo ekirungi eky’okufukirira, era amaanyi g’okukwata aga kibumbe agalina omusingi omuzibu n’ensengekera y’okuyingiza nago nnene, ekitali kirungi eri okuggyawo ekivaamu.
1.4 Enkola y’enkola y’okukola ku kufulumya ekikuta .
Ebibumbe bibiri ebitegekeddwa obulungi, gamba ng’okukozesa ekintu kye kimu ekya kapiira n’okukozesa enkola y’emu ey’enkola, olw’obukugu n’enkola ez’enjawulo ez’omukozi, ekikolwa eky’okufulumya ekifunibwa nakyo kya njawulo. N’olwekyo, kyetaagisa okumanyiira n’okukuguka mu nkola y’okuggyawo omusaayi (demolding method) y’ekintu ekikolebwa okusobola okufuna ekikolwa ekirungi eky’okuggyawo omusaayi. Wano waliwo enkola entono ensaamusaamu ez’okufulumya:
(1) Manual demolding y’emu ku nkola za kapiira okuggya ebintu okuva mu kibumba n’ekikuta core, ekisaanira ebitundu ebitono eby’enjawulo n’ebintu ebikolebwa mu kapiira nga biriko obukaluba obw’amaanyi.
(2) Mechanical Demolding esinga kukozesebwa mu kukuba empiso ebibumbe, ebibumbe ebikuba die-casting n’ebintu ebirala ebinene ebya kapiira.
(3) Okuggya empewo mu mpewo kwe kukozesa ekikopo ekisonseka empewo oba ekikopo ekifuuwa empewo okuggyamu ebintu, ekisinga okukikola kiri nti: okwanguyiza ensengeka y’ekibumbe, okukendeeza ku budde bw’okuggulawo n’okuggalawo, okukendeeza ku maanyi g’abakozi, n’okulongoosa obulungi bw’okufulumya.
(4) Deformation Demolding okusinga kwe kukozesa elasticity n’okuwanvuwa okulungi kwa rubber, nga tukozesa okukaka okunyigirizibwa oba okuwanvuwa okukyukakyuka, okusobola okufuna demolding effect.
(5) Ekikuta ky’okusala omusingi kwe kukonkona oba okunyiga omusingi gw’ekibumbe ekiri wakati ng’ogonza, n’oluvannyuma okuggulawo ekikuta okuggyawo, ekintu ekiyamba okukakasa omutindo gw’ekintu n’ekikolwa eky’okuggyamu omusaayi.
(6) Insert Demolding esaanira okuzibuwalirwa oba ebintu ebisingako nga biriko ebiyingizibwa.
1.5 Enkola y’okulabirira ekikuta ku kufulumya ekikuta .
Ebibumbe bibiri ebirina ensengeka ensaamusaamu, okusobola okwongera ku bulamu bwakyo obw’okuweereza n’okukakasa omutindo gw’ebintu, ng’oggyeeko okukozesa obulungi, olina n’okussaayo omwoyo ku ndabirira y’ekikuta. Oluvannyuma lw’okukozesa ekikuta, ebintu bino wammanga birina okukeberebwa:
(1) Oba ekibumbe kifuuse kifuuse naddala ekikuta oba fuleemu y’ekibumbe. Oluvannyuma lw’ekikuta okulema, tekiyamba kukendeeza ku kukendeeza ku bipiira n’amagumba g’ekyuma oba obukaluba obw’amaanyi.
(2) Oba waliwo okusumulula n’okusika enviiri mu kitundu ekigatta. Wajja kubaawo ebituli n’obubonero ng’ekibumbe kisumuluddwa ne kisimbulwa, era oluvannyuma lw’ekintu kya kapiira okunyigirizibwa, kizibu okufulumya ekikuta, n’otuuka n’okukutula ekintu.
(3) Oba ekifo kyesigika. Ekitundu ky’ekikuta okutwalira awamu kikolebwa mu bikozesebwa ebingi ebiteekebwa wamu, era okuteeka mu kifo ekikyamu kijja kuleeta ebituli oba okukyukakyuka kw’ekibumbe.
(4) Oba kungulu w’ekikuta ky’ekibumbe kiweweevu era embeera y’okufuula obucaafu eri etya. Oluvannyuma lw’ekisenge ky’ekikuta okufuukulwa oba okuvunda, okusika omuguwa okunene kujja kukolebwa mu kiseera ky’okuggyawo ettaka, ekitali kirungi ku kukendeeza ku buziba bw’ekintu.
(5) Oba ebikozesebwa ebikwatagana ebitambuza n’ebikozesebwa mu kufulumya mu kibumba biwedde.
Bwe wabaawo ebizibu ebyo waggulu, ekikuta kisaana okuddaabirizibwa, okuyonjebwa, okuziyiza obusagwa, n’ebirala.
2 Okwegendereza .
Ebyo waggulu byekennenya enkola y’ensonga ez’enjawulo ku kukendeeza ku bikolebwa, era n’ateeka mu maaso enkola ezikwatagana ezikontana ku buli nsonga ekwata ku nsonga. Ebikulu eby’okwewala okufulumya obubi ebikuta bisobola okufumba okutuuka ku:
(1) Ensengeka y’ekintu kyangu okugoba, era walina okubaawo okuserengeta okumala okukendeera.
(2) Ensengekera y’ekibumbe ya nsaamusaamu, era obugumu bw’ekikuta bulongoosebwa nga bwe kisoboka.
(3) Salawo mu ngeri entuufu ebipimo by’enkola y’okufulumya.
(4) Okulongoosa omutindo gw’emirimu gy’abakozi.
(5) Faayo ku ndabirira y’ekikuta.
(6) Okukendeeza ku kusikagana n’okukozesa ekirungo ekisaanira okufulumya ekikuta.
(7) Londa ensengekera y’obuzito (viscosity formula) entuufu era entuufu.
